Książę i dybuk / 15. Festiwal Filmowy Millennium Docs Against Gravity | Bydgoszcz

Postać Waszyńskiego jest dla polskiej kultury filmowej wyjątkowa. Gwiazda przedwojennego kina, człowiek o wielu wcieleniach, kreujący swoje życie na wzór ukochanych filmów. Urodzony w Kowlu, w obwodzie wołyńskim, w wieku szesnastu lat wyrusza do Warszawy, by lata później stać się słynnym na Europę i świat filmowcem.

Obraz Elwiry Niewiery i Piotra Rosołowskiego posługuje się tradycyjnymi technikami dokumentalnymi, by połączyć wszystkie części układanki życia artysty; korzystając z archiwalnych materiałów i wspomnień lektorskich z dzienników Waszyńskiego. Twórców nie interesuje prosta faktografia – stawiają pytanie „kim tak naprawdę był?”. Prawda i przypuszczenia przenikają się. Kolejne kadry ukazują widzom zarówno jego poprzednie życie w Kowlu, jak i czasy po II wojnie światowej we Włoszech; poruszają kwestię homoseksualizmu, a także nawrócenie na katolicyzm i zmianę nazwiska z Moshe Waks na Michał Waszyński.

Artysta był bardzo ciekawą i zarazem tajemniczą postacią. Ukrywał, nie tylko przed światem, ale także przed sobą, historię swojej młodości, pochodzenia oraz pierwszej miłości. Wspomnienia rodziły niemało bólu. W swoim życiu wykreował wiele tożsamości, gdyż nie mógł być sobą. Przeszłość, nawet głęboko schowana odcisnęła na nim znaczące piętno. Dokument ukazuje obsesję twórcy związaną z filmem Dybuk i łączy ją z jego własnym życiem. Karty dziennika Waszyńskiego, pod koniec życia odkrywają, jak dręczony był przez osobistego dybuka, który go opętał. Jesteśmy świadkami nieprzerwanej ucieczki - w stronę „piekła”.

Książę i dybuk, jest dokumentem, w którym materiały archiwalne przeplatają się z rzeczywistością; obserwujemy kreację dobrego portretu psychologicznego człowieka, który postanowił zostać reżyserem – reżyserem własnego życia. Wiele rzeczy pozostało niedopowiedzianych, a z sumy zebranych wspomnień wyłania się niepełny wizerunek Waszyńskiego. Aby odkryć resztę widz musi odbyć własną drogę przez pełen luk życiorys reżysera.